Yapay Zeka'nın Bilinmeyen Çevresel Maliyeti

Yapay Zeka'nın Bilinmeyen Çevresel Maliyeti: Her Sorguda Buharlaşan Yarım Litre Su ve Küresel Etkileri

Yapay zeka (YZ) teknolojileri hayatımızı kolaylaştırsa da, bu devrim niteliğindeki araçların önemli bir çevresel maliyeti bulunuyor: su tüketimi. Geleneksel bir web aramasından çok daha fazla enerji harcayan YZ sistemleri, veri merkezlerinin soğutulması ve çalıştırılması için muazzam miktarda tatlı suya ihtiyaç duyuyor. Uzmanlar, küresel su kıtlığı riskinin arttığı bir dönemde, yapay zekanın "görünmeyen su ayak izinin" acilen ele alınması gerektiğini vurguluyor.

Her YZ Sorgusunda Yarım Litre Su Tüketimi Şoku

Yapılan araştırmalar, ChatGPT gibi üretken yapay zeka araçlarının sorulan her 20 ila 50 soru için yaklaşık 500 mililitre (yarım litre) su tükettiğini ortaya koyuyor. Bu miktar tek başına küçük görünse de, milyarlarca kullanıcının günlük sorguları düşünüldüğünde, kümülatif su ayak izinin "son derece büyük" olduğu belirtiliyor. Bu su, özellikle sunucuların aşırı ısınmasını önlemek için veri merkezlerindeki endüstriyel ölçekli soğutma sistemlerinde ve nemlendirme işlemlerinde kullanılıyor. Klorlu su sistemlere zarar verdiği için sadece tatlı su kullanılabiliyor.

ChatGPTnin tukettigi su miktari tartisma yaratti2

Teknoloji Devlerinin Artan Su Tüketimi

Önde gelen teknoloji şirketlerinin yayımladığı raporlar, YZ faaliyetleriyle birlikte su tüketimlerinin ciddi oranda arttığını gösteriyor:

Microsoft: Şirketin küresel su tüketimi, 2021'den 2022'ye %34 oranında artarak yaklaşık 1.7 milyar galona (2.500 Olimpik yüzme havuzundan fazlasına) ulaştı. Bu artışın büyük ölçüde YZ operasyonlarına, özellikle de GPT-3'ün eğitimi için 700.000 litre su tüketen OpenAI ortaklığına bağlı olduğu belirtiliyor. Microsoft'un veri merkezleri, Iowa'daki Raccoon ve Des Moines nehirlerinden su çekiyor.
Google: Aynı dönemde su kullanımında yaklaşık %22'lik bir artış bildirdi. Google, geçen yıl veri merkezlerini soğutmak için 22.7 milyar litre su harcadı; bu miktar, Türkiye'nin 2022 yılındaki toplam yıllık su tüketiminin (63 milyar metreküp/litre) üçte birine denk geliyor.
Meta ve Apple: Meta 2023'te 3.9 milyar litre, Apple ise yaklaşık 6 milyar litre su kullandı.
Amazon Web Services (AWS): Bazı ABD'deki tesislerinin günde 3.8 ila 19 milyon litre su tükettiği tahmin ediliyor.

OECD'nin 'AI Footprint' raporuna göre, 2027 yılına kadar yapay zeka tabanlı sistemlerin yıllık su tüketimi 4.2 ila 6.6 milyar metreküpe ulaşabilir; bu da Birleşik Krallık'ın yıllık toplam su kullanımının yaklaşık yarısına eşdeğerdir. Dünya Yaban Hayatı Federasyonu, küresel nüfusun %66'sının önümüzdeki yıl su kıtlığıyla karşı karşıya kalacağını tahmin ediyor.

Yapay Zeka ve İklim Değişikliği İlişkisi

Yapay zeka sistemlerinin çalıştırılması büyük ölçüde elektrik enerjisine dayanıyor ve bu enerjinin önemli bir kısmı hala fosil yakıtlardan üretildiği için dolaylı olarak karbon salımına ve iklim değişikliğine katkıda bulunuyor. Özellikle büyük dil modellerinin eğitimi ve sürekli çalıştırılması tonlarca karbondioksit salımına yol açabiliyor. Bu durum, yapay zekayı sadece dijital bir araç olmaktan çıkarıp, fiziksel etkileri olan bir sistem haline getiriyor.

Sürdürülebilirlik İçin Atılan Adımlar ve İhtiyaçlar

Yapay zekanın çevresel etkilerini azaltmak için çeşitli önlemler ve yasal düzenlemeler gündeme geliyor:

Yasal Düzenlemeler: ABD'li Demokrat senatörler, 1 Şubat 2024'te "Yapay Zeka Çevresel Etkiler Yasası"nı kamuoyuna duyurdu. Bu yasa taslağı, yapay zekanın çevresel etkilerini (enerji tüketimi, kirlilik, e-atık) incelemek üzere kapsamlı bir çalışma yapılmasını, ölçüm standartları belirlemek için bir komisyon oluşturulmasını ve gönüllü raporlama sistemi geliştirilmesini öngörüyor. Bu tasarı, sivil toplum kuruluşları ve bilim insanları tarafından güçlü bir şekilde destekleniyor.
Teknolojik Çözümler: Enerji verimliliğini artırmak için yapay zeka destekli soğutma sistemleri (Google DeepMind %40'a kadar enerji düşüşü sağladı) ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelme önemli adımlar arasında yer alıyor. Bazı teknoloji şirketleri "kuru soğutma" ve doğrudan sıvı soğutma yöntemlerine geçiş yapıyor.
Şirket Hedefleri: Microsoft ve Amazon Web Services, 2030 yılına kadar "su pozitif" olma (tükettiklerinden fazlasını doğaya geri kazandırma) hedefini benimsedi. Apple ise veri merkezlerini Su Yönetimi İttifakı sertifikalarıyla belgelendirmeyi planlıyor.
Farkındalık ve Sorumluluk: Bilim insanları, yapay zeka kullanımında gereksiz ve uzun sorgulardan kaçınmanın enerji tüketimini azaltabileceğini belirtiyor. Ayrıca, şirketlerin Water Usage Effectiveness (WUE) gibi su kullanım verimliliği göstergelerini kamuoyuyla paylaşması gerektiği vurgulanıyor, zira şu anda birçok şirket bu verileri gizli tutuyor.

Yapay zeka gelişmeye devam ettikçe, bu teknolojinin çevre üzerindeki etkilerini göz ardı etmemek ve sürdürülebilir yöntemlerle geliştirilmesini sağlamak, küresel çapta büyük önem taşıyor. Türkiye gibi su stresi yüksek bölgeler için bu tartışmaların eş zamanlı olarak gündeme gelmesi ve YZ ekosistemine dahil olması hayati önem taşıyor.

Kaynak;